Nỗi khổ tâm nhất của mỗi con người – nhất là với tuổi trẻ - là thiếu tình bạn. Bởi đó là nơi bạn có thể bộc lộ mọi tâm tư tình cảm của mình, có thể cùng san sẻ niềm vui, nỗi buồn của nhau vượt qua những vấp ngã mà vươn lên trong cuộc sống. Tình bạn rất quan trọng trong tuổi học đường, vì ở mỗi cấp học có từ 5 đến 3 năm chung lớp, chung trường, chung thầy cô. Rất nhiều bạn đã cùng học từ lớp 1 cho đến lớp 12. Quá trình ấy đã vun đắp cho tình bạn ngày càng khăng khít, càng hiểu biết về nhau, về những điểm mạnh cũng như điểm yếu của mỗi người bạn. Mỗi chúng ta cần phải biết ứng xử thế nào để giữ cho tình bạn ấy luôn trong sáng, trung thực, cởi mở và chân tình.
Với bạn cùng lớp, ta bớt được việc làm quen qua người khác, chỉ trong vài ngày khai giảng, ta đã biết nhau qua họ tên, chỗ ở, và ít nhất là một số đặc điểm về tính nết như: ít nói hay nói nhiều, hay nói về mình hoặc giữ kín, bộc lộ cá tính về ăn nói, ăn mặc, ăn chơi và trong giao tiếp ứng xử. Qua đó, có thể xếp loại con người để có phong cách giao đãi cho thích hợp. Ca dao xưa có câu: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” là nhắc nhở ta nên tìm bạn mà chơi. Trong lớp học, bao giờ cũng hình thành các nhóm bạn chơi với nhau vì cùng một sở thích, một quan niệm sống, một ý thức về lý tưởng.
Thầy cô giáo không chỉ dạy ta chữ mà còn dạy ta về đạo làm người. Nhưng thầy, cô không thể gần gũi với tất cả các học trò của mình, mà chỉ thường quan tâm đến hai đối tượng là học sinh giỏi và học sinh cá biệt. Bởi thế người xưa đã có câu: “Học thầy không tày học bạn”. Câu ca ấy không phải coi nhẹ công tác giảng dạy và giáo dục của các thầy, cô nhưng vì học sinh quá đông, với cấp THCS và THPT, các thầy, cô giáo chỉ phụ trách qua từng môn học, nên sự gần gũi, hiểu rõ về tâm sinh lý học sinh là rất hạn chế. Chỉ có tình bạn mới gắn bó họ gần nhau, bộc lộ với nhau về cuộc sống, gia đình, hoàn cảnh, do đó có cách giúp đỡ nhau một cách thiết thực nhất. Học bạn ở đây là học những cái hay của bạn, cái tốt của bạn.
Mỗi cá nhân là một thế giới không phải lúc nào cũng có thể khám phá hết được. Tôn trọng ý thích và thói quen của người khác nếu không tác hại đến xã hội, đến người khác là thái độ đúng mực của mỗi chúng ta.
Nhà tâm lý giáo dục Xô viết Xu – khôm – lin – xki có một câu nói rất hay : “Hãy thận trọng khi tiếp xúc với con người. Sống giữa mọi người cũng giống như đi dạo trong vườn cây kỳ diệu mà ở đó vây quanh ta là những cánh hoa mỏng manh với những giọt sương long lanh trên mình. Cần phải tiếp xúc với những bông hoa này làm sao để không giọt sương nào rơi xuống đất”.
Điều quan trọng để xây dựng tình bạn là làm thế nào để mọi người quý mến mình. Trước hết là phải tự soi mình, tự đánh giá mình. Hãy nghĩ đến mọi người trước khi nghĩ đến bản thân. Nếu thấy người khác có ý xa lánh mình thì phải xét kỹ mình đã có những thiếu sót dưới đây không?
-Hay khắt khe với người, dễ dãi với mình không ?
-Hay tỏ ra mình là người thông minh, là khôn ngoan không ?
-Hay cau có, nhăn nhó, kêu ca về mình không ?
-Hay quá chú ý đến hành vi, khuyết điểm của bạn không ?
-Hay quan tâm, chiều chuộng quá mức làm bạn khó chịu không ?
-Có thân thiện, ngay thẳng, trung thực với mọi người không ?
-Có quan tâm đến sở thích của bạn bè không ?
-Có khiêm tốn, nhường nhịn và cởi mở với bạn không ?
-Có tò mò về đời sống riêng tư của người khác không ?
-Có ép buộc người khác theo mình làm những việc họ không thích ?
Qua tự vấn với 5 điều hay làm và 5 điều có làm để đặt ra phương hướng tự sửa chữa.
Hãy là con người thể hiện được thiện chí rộng rãi, cởi mở, nhường nhịn, khiêm tốn, sống với nhau có lý, có tình, không khô khan, cứng nhắc, hãy tránh làm với bạn những điều mà mình không muốn bạn làm với mình, không nói xấu người vắng mặt hoặc phao đi tin đồn thổi về người khác.
Cuối cùng là phải biết tự trọng mình, phải biết xấu hổ khi nói lời thô tục, khi có hành vi thô bạo với bạn bè, cũng như phải biết “cảm ơn” với người giúp mình và “xin lỗi” với người mình có sai trái với họ. Đó là sự tế nhị cần có của mỗi con người. Làm được thế, nhất định ta sẽ có tình bạn cao quý, sẽ được mọi người yêu mến và cũng tự hào là người Hà Nội hào hoa, phong nhã, lịch sự.
Theo Tạp chí Giáo dục Thủ đô số 51 (tháng 3/2014)
