Appassionata
Member
Thành tựu 30 năm - Thiếu vắng tiếng nói phê bình
http://www.giaidieuxanh.vietnamnet.vn/bantronamnhac/2005/06/463389/
30 năm nhạc Việt được tính từ sau 30-4-1975 đến nay, giai đoạn mà đất nước chủ yếu sống trong hòa bình dựng xây đất nước (ngoại trừ cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc cuối năm 1978 đầu năm 1979).
Thành tựu 30 năm nhạc Việt
Trong bối cảnh hòa bình cùng đời sống vật chất ngày càng được cải thiện, âm nhạc không còn tính chất hùng tráng thúc giục kêu gọi đấu tranh, không đề cập đến cái “ta” như những giai đoạn trước. Cái “tôi” - cái riêng tư - của con người lại được đề cập và trở thành một trong những nội dung chính trong ca khúc của đời sống âm nhạc.
Ba mươi năm qua, nhạc Việt đã đạt được rất nhiều thành tựu trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Nhưng mục đích của tham luận này không phải nhằm tổng kết thành tựu 30 năm nhạc Việt mà chỉ đề cập đến một số thể loại âm nhạc cơ bản tạo nên đời sống sinh hoạt âm nhạc của xã hội, và trọng tâm là đề cập đến lĩnh vực sáng tạo âm nhạc. Còn lĩnh vực biểu diễn và thưởng thức - hai lĩnh vực tiếp theo sau công việc của người sáng tác để tạo nên đời sống hoàn chỉnh của một tác phẩm - tạm thời chưa đề cập đến. Tất cả chỉ với mục đích nêu rõ vai trò của công tác phê bình đối với nhạc Việt trong 30 năm qua.
Thành tựu 30 năm của nhạc Việt có thể nhìn nhận qua một số lĩnh vực cơ bản như sau:
I. Về ca khúc
Ca khúc chỉ là một thể loại đơn giản trong rất nhiều thể loại của âm nhạc. Tuy nhiên, ở Việt Nam từ khi ca khúc hình thành cho đến ngày nay nó đã trở thành một thể loại âm nhạc quan trọng và phổ biến trong đời sống âm nhạc của xã hội Việt Nam.
Trong 30 năm qua, ca khúc đã phát triển rất đa dạng, phong phú, có chiều sâu nghệ thuật, đã để lại khối lượng tác phẩm đồ sộ và nó vẫn tiếp tục là thể loại chủ lực bao trùm sinh hoạt âm nhạc của đông đảo công chúng.
Ca khúc sau ngày giải phóng có thể nhìn nhận qua hai trào lưu chính. Thứ nhất: Trào lưu tiếp nối giai đoạn 1945-1954; thứ hai: trào lưu nhạc nhẹ (mà công chúng thường gọi là nhạc trẻ).
Trào lưu thứ nhất
Thành tựu nổi bậc của trào lưu thứ nhất, đó là sự thể hiện đa dạng về đề tài của cuộc sống xã hội. Điều đáng ghi nhận của giai đoạn này là sự phát triển của thể loại tình ca và ca khúc được sáng tác từ chất liệu âm nhạc dân gian.
Tình ca, thể tài mà trong những giai đoạn trước các tác giả đề cập một cách dè dặt, thì giai đoạn này đã phát triển nở rộ. Nội dung tình ca đã đi sâu vào những ngõ ngách sâu lắng của tâm hồn con người với những điều rất riêng tư, có khi là những day dứt, đớn đau tột độ của tâm hồn. Âm nhạc với những cung bậc tình cảm mới lạ, ngôn ngữ giàu cảm xúc có sức lay động lòng người. Chúng được thể hiện với một bút pháp chuyên nghiệp. Một vài tình ca tiêu biểu cho giai đoạn này như Thuyền và biển, Thơ tình cuối nùa thu (Phan Huỳnh Điểu), Tình ca cho em (Nguyễn Nam), Giọt nắng bên thềm, Một mình (Thanh Tùng) …
Những ca khúc sử dụng chất liệu âm nhạc dân gian giai đoạn này cũng thật phong phú với việc khai thác nhiều nguồn chất liệu âm nhạc gian, cổ truyền ở các vùng miền đất nước.
Một số ca khúc tiêu biểu: Lời Bác dặn trước lúc đi xa, Giữa Mạc Tư Khoa nghe câu hò ví dặm (Trần Hoàn), Huế tình yêu của tôi (Trương Tuyết Mai, thơ Đỗ Thị Thanh Bình); Sao em nỡ vội lấy chồng, Ngẫu hứng sông Hồng, của Trần Tiến; Dáng đứng Bến Tre (Nguyễn Văn Tý); Khúc hát người đi khai hoang, Bài ca đất phương Nam (Lư Nhất Vũ, lời Lê Giang), Một thoáng hồ Tây (Phó Đức Phương), Đất nước lời ru (Văn Thành Nho), Một nét ca trù ngày xuân (Nguyễn Cường), Anh ở đầu sông em cuối sông (Phan Huỳnh Điểu), Làng Quan họ quê tôi (Nguyễn Trọng Tạo)…
Đặc biệt hai nhạc sĩ Trần Tiến và Nguyễn Cường đã có nhiều ca khúc khá thành công trong việc khai thác chất liệu âm nhạc dân gian ở vùng đất Tây Nguyên. Tiêu biểu một số ca khúc như: Chiếc vòng cầu hôn, Ngọn lửa cao nguyên của Trần Tiến; Hơren lên rẫy, Ơi M'Đrak M'Đrak , Ly cà phê Ban Mê của Nguyễn Cuờng...
Gần đây nhạc sĩ Lê Minh Sơn cũng đã rất thành công qua loạt ca khúc khai thác chất liệu âm nhạc dân gian Bắc bộ như: Người ở người về (1998), Chuồn chuồn ớt (1998), Bên bờ ao nhà mình (1998), Ôi quê tôi (2000)…
Trào lưu thứ hai - nhạc nhẹ
Nhạc nhẹ Việt Nam sau ngày giải phóng bắt đầu từ cuối năm 1977 đầu năm 1978 tại Tp.HCM với phong trào ca khúc chính trị mà thực chất là dòng “nhạc trẻ” Sài Gòn trước 1975 được tái hiện với những cảm xúc mới lạ và với bút pháp sáng tác già dặn hơn so với trước đây.
Nhạc nhẹ khởi nguồn từ Tp.HCM và tràn ra miền Bắc, nó như một làn gió mới cuốn hút thanh niên ở thánh địa nhạc dân ca, thính phòng từ nhiều thập kỷ nay, bỏ qua những trăn trở về “nhạc nhẹ ở Việt Nam - tiếp nhận hay chối bỏ” của giới lãnh đạo văn hóa. Nhạc nhẹ như một hạt mầm mạnh khỏe được gieo trên mảnh đất màu mỡ đã nhanh chóng đâm chồi nẩy lộc, thu hút đại đa số lứa tuổi thanh niên của cả nước.
Trên nhiều mặt của đời sống xã hội, ca khúc nhạc nhẹ đã để lại nhiều tác phẩm có giá trị nghệ thuật. Tiêu biểu có thể kể một số tác phẩm như:
Hãy đến cùng Trị An (Thanh Tùng), Ngọn lửa trái tim, Mùa xuân gọi, Thành phố trẻ, Mặt trời bé con (Trần Tiến); Như khúc tình ca, Người mẹ (Nguyễn Ngọc Thiện); Lời tỏ tình mùa xuân (Thanh Tùng), Hãy đàn lên của Từ Huy; Một thoáng quê hương (Từ Huy - Thanh Tùng); Hoàng hôn trên đại dương (Vũ Ân Khoa); Tình ca tuổi trẻ, Trị An âm vang mùa xuân (Tôn Thất Lập); Tuổi trẻ và ước vọng (Vi Nhật Tảo); Em như tia nắng mặt trời, Hạt mưa long lanh (Nguyễn Đức Trung), Đợi chờ trong cơn mưa (Thế Hiển); Tiếng sóng biển (Dương Thụ)...
http://www.giaidieuxanh.vietnamnet.vn/bantronamnhac/2005/06/463389/
30 năm nhạc Việt được tính từ sau 30-4-1975 đến nay, giai đoạn mà đất nước chủ yếu sống trong hòa bình dựng xây đất nước (ngoại trừ cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc cuối năm 1978 đầu năm 1979).
Thành tựu 30 năm nhạc Việt
Trong bối cảnh hòa bình cùng đời sống vật chất ngày càng được cải thiện, âm nhạc không còn tính chất hùng tráng thúc giục kêu gọi đấu tranh, không đề cập đến cái “ta” như những giai đoạn trước. Cái “tôi” - cái riêng tư - của con người lại được đề cập và trở thành một trong những nội dung chính trong ca khúc của đời sống âm nhạc.
Ba mươi năm qua, nhạc Việt đã đạt được rất nhiều thành tựu trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Nhưng mục đích của tham luận này không phải nhằm tổng kết thành tựu 30 năm nhạc Việt mà chỉ đề cập đến một số thể loại âm nhạc cơ bản tạo nên đời sống sinh hoạt âm nhạc của xã hội, và trọng tâm là đề cập đến lĩnh vực sáng tạo âm nhạc. Còn lĩnh vực biểu diễn và thưởng thức - hai lĩnh vực tiếp theo sau công việc của người sáng tác để tạo nên đời sống hoàn chỉnh của một tác phẩm - tạm thời chưa đề cập đến. Tất cả chỉ với mục đích nêu rõ vai trò của công tác phê bình đối với nhạc Việt trong 30 năm qua.
Thành tựu 30 năm của nhạc Việt có thể nhìn nhận qua một số lĩnh vực cơ bản như sau:
I. Về ca khúc
Ca khúc chỉ là một thể loại đơn giản trong rất nhiều thể loại của âm nhạc. Tuy nhiên, ở Việt Nam từ khi ca khúc hình thành cho đến ngày nay nó đã trở thành một thể loại âm nhạc quan trọng và phổ biến trong đời sống âm nhạc của xã hội Việt Nam.
Trong 30 năm qua, ca khúc đã phát triển rất đa dạng, phong phú, có chiều sâu nghệ thuật, đã để lại khối lượng tác phẩm đồ sộ và nó vẫn tiếp tục là thể loại chủ lực bao trùm sinh hoạt âm nhạc của đông đảo công chúng.
Ca khúc sau ngày giải phóng có thể nhìn nhận qua hai trào lưu chính. Thứ nhất: Trào lưu tiếp nối giai đoạn 1945-1954; thứ hai: trào lưu nhạc nhẹ (mà công chúng thường gọi là nhạc trẻ).
Trào lưu thứ nhất
Thành tựu nổi bậc của trào lưu thứ nhất, đó là sự thể hiện đa dạng về đề tài của cuộc sống xã hội. Điều đáng ghi nhận của giai đoạn này là sự phát triển của thể loại tình ca và ca khúc được sáng tác từ chất liệu âm nhạc dân gian.
Tình ca, thể tài mà trong những giai đoạn trước các tác giả đề cập một cách dè dặt, thì giai đoạn này đã phát triển nở rộ. Nội dung tình ca đã đi sâu vào những ngõ ngách sâu lắng của tâm hồn con người với những điều rất riêng tư, có khi là những day dứt, đớn đau tột độ của tâm hồn. Âm nhạc với những cung bậc tình cảm mới lạ, ngôn ngữ giàu cảm xúc có sức lay động lòng người. Chúng được thể hiện với một bút pháp chuyên nghiệp. Một vài tình ca tiêu biểu cho giai đoạn này như Thuyền và biển, Thơ tình cuối nùa thu (Phan Huỳnh Điểu), Tình ca cho em (Nguyễn Nam), Giọt nắng bên thềm, Một mình (Thanh Tùng) …
Những ca khúc sử dụng chất liệu âm nhạc dân gian giai đoạn này cũng thật phong phú với việc khai thác nhiều nguồn chất liệu âm nhạc gian, cổ truyền ở các vùng miền đất nước.
Một số ca khúc tiêu biểu: Lời Bác dặn trước lúc đi xa, Giữa Mạc Tư Khoa nghe câu hò ví dặm (Trần Hoàn), Huế tình yêu của tôi (Trương Tuyết Mai, thơ Đỗ Thị Thanh Bình); Sao em nỡ vội lấy chồng, Ngẫu hứng sông Hồng, của Trần Tiến; Dáng đứng Bến Tre (Nguyễn Văn Tý); Khúc hát người đi khai hoang, Bài ca đất phương Nam (Lư Nhất Vũ, lời Lê Giang), Một thoáng hồ Tây (Phó Đức Phương), Đất nước lời ru (Văn Thành Nho), Một nét ca trù ngày xuân (Nguyễn Cường), Anh ở đầu sông em cuối sông (Phan Huỳnh Điểu), Làng Quan họ quê tôi (Nguyễn Trọng Tạo)…
Đặc biệt hai nhạc sĩ Trần Tiến và Nguyễn Cường đã có nhiều ca khúc khá thành công trong việc khai thác chất liệu âm nhạc dân gian ở vùng đất Tây Nguyên. Tiêu biểu một số ca khúc như: Chiếc vòng cầu hôn, Ngọn lửa cao nguyên của Trần Tiến; Hơren lên rẫy, Ơi M'Đrak M'Đrak , Ly cà phê Ban Mê của Nguyễn Cuờng...
Gần đây nhạc sĩ Lê Minh Sơn cũng đã rất thành công qua loạt ca khúc khai thác chất liệu âm nhạc dân gian Bắc bộ như: Người ở người về (1998), Chuồn chuồn ớt (1998), Bên bờ ao nhà mình (1998), Ôi quê tôi (2000)…
Trào lưu thứ hai - nhạc nhẹ
Nhạc nhẹ Việt Nam sau ngày giải phóng bắt đầu từ cuối năm 1977 đầu năm 1978 tại Tp.HCM với phong trào ca khúc chính trị mà thực chất là dòng “nhạc trẻ” Sài Gòn trước 1975 được tái hiện với những cảm xúc mới lạ và với bút pháp sáng tác già dặn hơn so với trước đây.
Nhạc nhẹ khởi nguồn từ Tp.HCM và tràn ra miền Bắc, nó như một làn gió mới cuốn hút thanh niên ở thánh địa nhạc dân ca, thính phòng từ nhiều thập kỷ nay, bỏ qua những trăn trở về “nhạc nhẹ ở Việt Nam - tiếp nhận hay chối bỏ” của giới lãnh đạo văn hóa. Nhạc nhẹ như một hạt mầm mạnh khỏe được gieo trên mảnh đất màu mỡ đã nhanh chóng đâm chồi nẩy lộc, thu hút đại đa số lứa tuổi thanh niên của cả nước.
Trên nhiều mặt của đời sống xã hội, ca khúc nhạc nhẹ đã để lại nhiều tác phẩm có giá trị nghệ thuật. Tiêu biểu có thể kể một số tác phẩm như:
Hãy đến cùng Trị An (Thanh Tùng), Ngọn lửa trái tim, Mùa xuân gọi, Thành phố trẻ, Mặt trời bé con (Trần Tiến); Như khúc tình ca, Người mẹ (Nguyễn Ngọc Thiện); Lời tỏ tình mùa xuân (Thanh Tùng), Hãy đàn lên của Từ Huy; Một thoáng quê hương (Từ Huy - Thanh Tùng); Hoàng hôn trên đại dương (Vũ Ân Khoa); Tình ca tuổi trẻ, Trị An âm vang mùa xuân (Tôn Thất Lập); Tuổi trẻ và ước vọng (Vi Nhật Tảo); Em như tia nắng mặt trời, Hạt mưa long lanh (Nguyễn Đức Trung), Đợi chờ trong cơn mưa (Thế Hiển); Tiếng sóng biển (Dương Thụ)...