93% học sinh Phần Lan tốt nghiệp từ trường trung học phổ thông hoặc dạy nghề, cao hơn Mĩ 17,5%, và 66% học tiếp giáo dục đại học, mức cao nhất trong Liên minh châu Âu. Tuy nhiên, Phần Lan chi tiêu cho mỗi học sinh ít hơn Hoa Kì 30%.
Tuy nhiên, có một sự vắng mặt dễ thấy về xúc cảm ở người Phần Lan nổi tiếng kín đáo. Họ sẵn sàng để ăn mừng chức vô địch thế giới về khúc côn cầu gần đây của họ, nhưng về điểm PISA điểm thì không quá nhiều. Pasi Sahlberg, một giáo viên toán lí trước đây và bây giờ làm việc ở Bộ Giáo dục và Văn hóa Phần Lan nói "Chúng tôi chuẩn bị cho trẻ em học cách để học chứ không phải học cách để làm một bài kiểm tra. Chúng tôi không quan tâm nhiều tới PISA. Nó không phải là thứ chúng tôi nhắm tới."
Maija Rintola đứng trước lớp học gồm 23 học sinh 7 và 8 tuổi đang trò chuyên vào một ngày cuối tháng tư ở Kirkkojarven Koulu. Một mớ lọn tóc nhiều màu nằm trên mái tóc màu đồng của cô giống như một bộ tóc giả nhuộm màu. Cô giáo viên 20 năm trong nghề này đang cố tìm Vappu trong các giáo viên ban ngày và trẻ em đến trường trong trang phục hỗn loạn để ăn mừng ngày tháng Năm (May Day).
Mặt trời buổi sáng đổ qua mái ngói và toả bóng màu chanh trên các thùng chứa cỏ Phục Sinh cỏ trồng trên các ngưỡng cửa gỗ. Rintola mỉm cười và giơ một bàn tay xoè lên theo một góc nghiêng - "con hươu cao cổ im lặng" thử nghiệm thời gian của cô, đó là dấu hiệu báo để các học sinh giữ im lặng. Nón nhỏ, áo khoác, giày xếp gọn trong ccác chỗ ấm cúng, các đứa trẻ ngọ nguậy bên cạnh các bàn làm việc của chúng với các bàn chân thả, chờ tới lượt để kể lại chuyện của chúng ngoài sân chơi. Chúng vừa trở về sau15 phút của thời gian chơi ngoài trời giữa các bài học thường xuyên. Về sau, Rintola nói "Chơi là quan trọng ở độ tuổi này. Chúng tôi đánh giá cao việc chơi."
Vẫn lắc lư ngọ nguậy không dứt, các học sinh lôi từ bàn làm việc của chúng các túi nhỏ đựng các nút, đậu và các loại thẻ ép số 1 đến 20. Một giáo viên phụ tá đi qua xung quanh dải màu vàng đại diện cho các đơn vị của mười. Tại một tấm bảng điện tử ở phía trước của phòng, Rintola hướng dẫn cho cả lớp học thông suốt các nguyên tắc của cơ số mười. Một cô bé đeo tai mèo trên đầu không có lí do rõ ràng. Một cô khác giữ một con chuột nhồi bông trên bàn của mình để nhắc nhở cô ấy ở nhà. Rintola đi lòng vòng khắp phòng học giúp mỗi học sinh nắm bắt các khái niệm. Những học sinh hoàn thành trước sẽ chơi trò chơi giải "câu đố hạt" cao cấp. Sau 40 phút thì đến giờ ăn trưa nóng trong các quán ăn tự phục vụ theo kiểu ở nhà thờ.
Mỗi ngày giáo viên Phần Lan đến trường ít giờ hơn và dành thời gian trên lớp ít hơn so với giáo viên Mĩ. Giáo viên sử dụng thời gian dư này để xây dựng chương trình đào tạo và đánh giá học sinh của mình. Trẻ em dành rất nhiều thời gian hơn để chơi bên ngoài, ngay cả giữa mùa đông. Bài tập về nhà là tối thiểu. Tuổi bắt buộc bắt đầu đi học là 7 tuổi. Louhivuori cho biết: "Chúng tôi không vội vàng. Trẻ em học tốt hơn chỉ khi chúng đã sẵn sàng. Tại sao lại căng chúng ra chứ? "
Hầu như không nghe có trẻ em bị đói hoặc vô gia cư. Phần Lan cho hưởng ba năm nghỉ thai sản và trợ cấp chăm sóc ban ngày cho các bậc cha mẹ và giáo dục mầm non cho mọi trẻ em 5 tuổi, trong đó trọng tâm là chơi và xã hội hoá. Ngoài ra, nhà nước trợ cấp cho cha mẹ, trả cho họ khoảng 150 euro mỗi tháng cho mỗi đứa trẻ cho đến khi chúng 17 tuổi. 97% trẻ 6-tuổi theo học các trường mầm non công lập, ở đó trẻ em bắt đầu một vài nội dung học tập nào đó. Trường cung cấp thực phẩm, chăm sóc y tế, tư vấn và dịch vụ taxi nếu cần thiết. Học sinh hưởng chăm sóc y tế miễn phí.
Mặc dù vậy, Rintola cho biết đến cuối tháng 8 những học sinh của cô đã vượt xa về trình độ đọc và ngôn ngữ. Khoảng tháng 4, gần như mọi học sinh trong lớp đều đọc được, và hầu hết đều viết được. Những học sinh nam đã được vỗ về vào văn học với các sách như Kapteeni Kalsarin ("Quần lót Thuyền trưởng"). Giáo viên giáo dục đặc biệt của trường hợp tác với Rintola để dạy 5 học sinh có vấn đề về hành vi và học tập khác nhau. Mục tiêu quốc gia trong 5 năm qua là để đưa vào dòng chính tất cả học sinh. Thời gian duy nhất mà học sinh của Rintola rút ra là khi học tiếng Phần Lan như một lớp học ngôn ngữ thứ hai, giảng dạy bởi giáo viên với 30 năm kinh nghiệm và đào tạo sau đại học.
Dù vậy cũng có các ngoại lệ, tuy hiếm. Một bé gái lớp 1 không phải là học sinh cũ của Rintola. Cô bé 7 tuổi này mới từ Thái Lan đến, không nói được một từ Phần Lan. Cô bé học toán liền tức thì trong một "lớp học chuẩn bị" đặc biệt được giảng dạy bởi một chuyên gia học tập đa văn hóa. Lớp học này được thiết kế để giúp trẻ em theo kịp các môn học của mình trong khi còn đang chinh phục ngôn ngữ. Các giáo viên của Kirkkojarvi đã học được cách đối phó với số lượng lớn bất thường các học sinh nhập cư. Thành phố Espoo giúp họ thêm 82.000 euro một năm trong quỹ "phân biệt đối xử tích cực" để chi trả cho những mục như các giáo viên nguồn đặc biệt, nhân viên tư vấn và 6 lớp học có nhu cầu đặc biệt.
Rintola sẽ dạy cũng nhóm học sinh này vào năm tới và có thể trong cả 5 năm tiếp theo, tùy thuộc vào nhu cầu của nhà trường. Rintola, người được Louhivuori tự tay chọn lựa 20 năm trước cho biết "Đó là một hệ thống tốt. Tôi có thể tạo mối liên kết mạnh mẽ với các em. Tôi hiểu chúng là ai." Bên cạnh tiếng Phần Lan, toán học và khoa học, các học sinh lớp 1 còn học âm nhạc, nghệ thuật, thể thao, tôn giáo và thủ công dệt may. Tiếng Anh bắt đầu học ở lớp 3, tiếng Thụy Điển lớp 4. Lớp 5, các em có thêm sinh học, địa lí, lịch sử, vật lí và hóa học.
Mãi cho đến lớp 6, lúc đó và chỉ khi các giáo viên dạy lớp đồng ý tham gia, trẻ em sẽ chọn để dự một kì thi nhiệm ý toàn huyện. Hầu hết đều tham dự, vì tò mò. Kết quả không được công bố. Các nhà giáo dục Phần Lan cảm thấy khó hiểu về niềm đam mê của Hoa Kì với các bài kiểm tra chuẩn hóa. Trong khi lục lọi tủ quần áo của mình tìm kiếm kết quả năm qua, Louhivuori trêu chọc "Người Mĩ đều giống như các biểu đồ thanh, các đồ thị và biểu đồ màu." Ông nói sau khi ông đã tìm thấy các bản báo cáo "Hình như chúng tôi đã làm tốt hơn mức trung bình hai năm trước đây. Chẳng có ý nghĩa gì cả. Chúng tôi biết học sinh rõ hơn các bài kiểm tra này có thể cho chúng tôi biết về chúng."
Tôi đã đến Kirkkojarvi để xem làm thế nào phương pháp tiếp cận Phần Lan có thể áp dụng cho học sinh không theo khuôn mẫu tóc vàng, mắt xanh và Lutheran. Nhưng tôi tự hỏi nếu thành công của Kirkkojarvi trong việc chống lại những điều bất thường có thể là một may mắn. Một số các nhà cải cách bảo thủ to tiếng ở Mĩ đã thấy mệt mỏi với "đám đông Chúng tôi Yêu Phần Lan" hoặc cái gọi là ganh tỵ Phần Lan. Họ lập luận rằng Hoa Kì có không nhiều cái để học hỏi từ một quốc gia chỉ có 5,4 triệu người - 4% trong số đó sinh ở nước ngoài. Tuy nhiên, Phần Lan dường như ở trên một cái gì đó. Láng giềng Na Uy, một quốc gia có kích thước tương tự, ấp ủ các chính sách giáo dục tương tự như Hoa Kì. Nước này sử dụng các kì thi chuẩn hóa và giáo viên không có bằng thạc sĩ. Và cũng giống như Mĩ, điểm PISA của Na Uy cũng chỉ làng nhàng chặng giữa trong phần tốt hơn của một thập kỉ.
Để có được một mẫu thứ hai, tôi hướng về phía đông từ Espoo đến Helsinki và khu lân cận có khó khăn gọi là Siilitie, từ Phần Lan có nghĩa là "đường con Nhím" ("Hedgehog Road") và được biết đến với dự án nhà ở thu nhập thấp lâu đời nhất ở Phần Lan. Ngôi trường cũ hình hộp 50 tuổi nằm trong một khu vực nhiều cây cối, ở một góc cách không xa một trạm tàu điện ngầm với hai bên là các trạm xăng và các cửa hàng tiện ích. Một nửa trong số 200 học sinh từ lớp 1 đến lớp 9 là có khó khăn về học tập. Hầu như tất các các học sinh có khuyết tật nghiêm trọng nhất này được trộn lẫn với các trẻ em giáo dục phổ thông, theo chính sách của Phần Lan.
Các học sinh lớp 1 của một lớp chạy lướt qua giữa các cây thông và cây bạch dương gần đó, trên mỗi cây có treo một chồng thẻ bọc nhựa "toán học ngoài trời" tự làm của giáo viên. Một thẻ ghi "Tìm một cây que dài bằng bàn chân của bạn". Một thẻ khác ghi "Thu thập 50 hòn đá và quả đấu và xếp chúng thành các nhóm mười". Làm việc theo nhóm, các học sinh 7 - 8 tuổi chạy đua để xem làm thế nào chúng có thể nhanh chóng thực hiện nhiệm vụ của mình. Aleksi Gustafsson, có bằng thạc sĩ ở Đại học Helsinki, xây dựng các bài tập này sau khi tham dự một trong nhiều hội thảo miễn phí cho giáo viên. Ông nói "Tôi đã nghiên cứu thấy điều này có ích cho trẻ em như thế nào. Làm việc bên ngoài là điều vui thích đối với trẻ em. Chúng học thực sự với nó."
Chị của Gustafsson, Nana Germeroth, dạy một lớp học chủ yếu là trẻ em có khiếm khuyết trong học tập, trong khi học sinh của Gustafsson không có vấn đề trong học tập hoặc hành vi. Cả hai kết hợp hầu hết các lớp học của họ trong năm nay để kết hợp ý tưởng và khả năng của mình đi cùng với các trình độ khác nhau của học sinh. Germeroth, lớn hơn mười tuổi, nói "Chúng tôi biết nhau rất rõ. Tôi biết Aleksi đang nghĩ những gì."
Nhà trường nhận được 47.000 euro một năm tiền "phân biệt đối xử tích cực" để thuê các phụ tá và giáo viên giáo dục đặc biệt, những người được trả lương cao hơn một chút so với lớp học vì đòi hỏi 6 năm đào tạo đại học và các nhu cầu của công việc. Cứ 7 học sinh ở Siilitie có một giáo viên (hoặc trợ lí).
Trong lớp học khác, hai giáo viên giáo dục đặc biệt đã nẩy ra một loại hợp tác giảng dạy khác . Năm ngoái, Kaisa Summa, một giáo viên với 5 năm kinh nghiệm không thể kiểm soát nổi một nhóm học sinh trai lớp 1. Cô đã nhìn một cách thèm thuồng vào phòng lớp 2 của Paivi Kangasvieri yên tĩnh bên cạnh, tự hỏi đồng nghiệp với tay nghề 25 năm này có bí mật gì có thể chia sẻ cùng cô. Mỗi học sinh có nhiều khả năng trên phạm vi rộng và những nhu cầu đặc biệt. Summa hỏi Kangasvieri liệu họ có thể kết hợp các giờ học thể dục với nhau với hi vọng hành vi tốt có thể sẽ được lây lan. Điều đó cho thấy có hiệu quả. Năm nay, cả hai quyết định hợp nhất 16 giờ một tuần. Kangasvieri., người mô tả chính cô như một "người cha" bình tĩnh và cứng rắn so với sự ấm áp như một người mẹ của Summa cho biết: "Chúng tôi bổ sung cho nhau. Đó là sự hợp tác giảng dạy ở mức tốt nhất của nó".
Hiệu trưởng Arjariita Heikkinen nói với tôi, rằng quận Helsinki nhiều lần cố gắng đóng cửa nhà trường vì các khu vực xung quanh ngày càng có ít trẻ em hơn, chỉ mong có người trong cộng đồng tăng lên mới cứu được nó. Sau rốt, gần 100% học sinh lớp 9 của trường đi vào các trường trung học. Ngay cả nhiều học sinh có khiếm khuyết nghiêm trọng nhất cũng tìm được chỗ trong hệ thống mở rộng của các trường trung học dạy nghề, hệ này thu hút khoảng 43% học sinh trung học Phần Lan, chuẩn bị cho họ làm việc trong các nhà hàng, bệnh viện, các công trường xây dựng và các văn phòng của Phần Lan. Phó hiệu trưởng Anne Roselius nói "Chúng tôi giúp chúng tìm trường trung học đúng với mình. Chúng tôi quan tâm đến những gì sẽ trở thành của họ trong cuộc sống."
Trường học của Phần Lan không phải lúc nào cũng là một điều kinh ngạc. Cho đến cuối những năm 1960, người Phần Lan vẫn còn cố thoát ảnh hưởng của Liên Xô. Hầu hết trẻ em rời khỏi trường công lập sau 6 năm. (Phần còn lại đi đến các trường tư, trường ngữ pháp, trường bình dân, thường có xu hướng ít nghiêm ngặt.) Chỉ những kẻ có đặc quyền hoặc may mắn mới hưởng một nền giáo dục chất lượng.
Cảnh quan thay đổi khi Phần Lan đã bắt đầu cố gắng nặn lại quá khứ đẫm máu gãy đổ của mình thành một tương lai thống nhất. Trãi qua hàng trăm năm, những người yêu độc lập này nằm giữa hai cường quốc đối thủ - chế độ quân chủ Thụy Điển về phía tây và chế đô Sa hoàng Nga về phía đông. Không là người Scandinavia cũng không là người Baltic, người Phần Lan tự hào về nguồn gốc Bắc Âu (Nordic) và một ngôn ngữ độc đáo mà chỉ có họ mới có thể yêu (hoặc phát âm) được. Năm 1809, sau khi đã cai trị khoảng 600 năm người Thụy Điển nhượng Phần Lan lại cho Nga. Sa hoàng tạo ra Lãnh địa Phần Lan (Grand Duchy of Finland), một bán-nhà nước với những quan hệ hiến pháp với đế quốc Nga.
Ông ta đã chuyển thủ đô từ Turku, gần Stockholm, đến Helsinki, gần St Petersburg. Sau khi sa hoàng bị người Bolshevik lật đổ năm 1917, Phần Lan tuyên bố độc lập, đưa đất nước vào cuộc nội chiến. Thêm ba cuộc chiến tranh nữa giữa các năm 1939 và 1945 - hai với Liên Xô, một nước Đức - để lại đất nước này đầy sẹo bởi sự chia rẻ cay đắng và một khoản nợ trừng phạt của Nga. Pasi Sahlberg, Tổng giám đốc trong Bộ Giáo dục và Văn hóa nói "Tuy nhiên, chúng tôi vẵn cố xoay xở cho nền tự do của mình."
Năm 1963, Quốc hội Phần Lan đưa ra quyết định táo bạo chọn giáo dục công như cú đột phá tốt nhất cho việc phục hồi kinh tế của mình. Sahlberg, tác giả cuốn sách sắp ra Bài học của Phần Lan, dự kiến sẽ được phát hành vào tháng Mười, nói "Tôi gọi đó là giấc mơ lớn của giáo dục Phần Lan. Đó đơn giản chỉ là ý tưởng rằng mọi trẻ em sẽ được học ở một trường công rất tốt. Nếu chúng ta muốn tranh đua, chúng ta cần phải giáo dục mọi người. Tất cả đều xuất hiện một nhu cầu để tồn tại."
Nói một cách thực tế - và người Phần Lan không là gì cả nếu không thực tế - quyết định này có nghĩa rằng mục tiêu sẽ không được phép để tiêu tan vào việc kêu gào. Các nhà lập pháp đã vạch ra một kế hoạch có vẻ đơn giản nhưng đã tạo thành nền tảng cho tất cả mọi thứ sẽ đến. Các trường công lập sẽ được tổ chức thành một hệ thống trường tổng hợp, hoặc peruskoulu, cho lứa tuổi từ 7 đến 16. Giáo viên từ tất cả các nơi trên đất nước đóng góp vào cho một chương trình quốc gia, chương trình này đưa ra các hướng dẫn chứ không phải các quy định.
Bên cạnh tiếng Phần Lan và tiếng Thụy Điển (ngôn ngữ chính thức thứ hai của đất nước), trẻ em sẽ học một ngôn ngữ thứ ba (tiếng Anh là một ngôn ngữ yêu thích) thường bắt đầu lúc 9 tuổi. Các nguồn tài nguyên được phân phối đồng đều. Khi các trường học tổng hợp được cải thiện thì theo đó các trường trung học phổ thông (lớp 10 đến 12) cũng được cải thiện. Quyết định quan trọng thứ hai đến vào năm 1979, khi các nhà cải cách yêu cầu mỗi giáo viên phải có bằng thạc sĩ đào tạo trong 5 năm về lí thuyết và thực hành tại một trong tám trường đại học nhà nước - bằng chi phí nhà nước. Từ lúc đó trở đi, giáo viên được hưởng vị thế bình đẳng với các bác sĩ và luật sư. Ứng viên bắt đầu nộp đơn ùn ùn vào chương trình giảng dạy, không phải vì tiền lương rất cao nhưng vì quyền tự chủ và sự tôn trọng làm công việc trở nên hấp dẫn.
Theo Sahlberg, trong năm 2010 có khoảng 6.600 ứng viên tranh giành nhau 660 chỗ đào tạo giảng dạy tiểu học. Vào giữa những năm 1980, một bộ cuối cùng các sáng kiến lay chuyển các lớp học được thoát khỏi các vết tích cuối cùng của các quy định từ trên xuống. Việc kiểm soát các chính sách được chuyển giao cho các hội đồng thành phố. Chương trình giảng dạy quốc gia được sàng lọc thành các hướng dẫn rộng rãi.
Chẳng hạn, mục tiêu quốc gia toán học cho các lớp 1 đến 9 đã được giảm xuống còn 10 trang gọn gàng. Chọn lọc và phân loại trẻ em thành cái gọi là phân nhóm khả năng đã được loại bỏ. Tất cả trẻ em - thông minh hoặc ít thông minh hơn - đã được giảng dạy trong các lớp học tương tự, với rất nhiều sự trợ giúp của giáo viên đặc biệt có sẵn để đảm bảo trẻ em không thực sự sẽ được bỏ lại phía sau. Thanh tra đã đóng cửa vào đầu những năm 90, chuyển tính tinh cậy và thanh tra cho giáo viên và hiệu trưởng. Louhivuori cho biết: "Chúng tôi có động lực riêng để thành công vì chúng tôi yêu công việc của mình. Sáng kiến của chúng tôi đến từ bên trong."
Để chắc chắn, điểm khoa học quốc tế của Phần Lan chỉ mới tăng trong thập kỉ vừa qua. Trong thực tế, những nỗ lực đầu tiên của nước này có thể được gọi là hơi Stalinistic. Các chương trình giảng dạy quốc gia đầu tiên, được phát triển vào đầu những năm 70, nặng 700 trang vô hiệu lực. Timo Heikkinen, người đã bắt đầu giảng dạy trong các trường công lập Phần Lan vào năm 1980 và bây giờ là hiệu trưởng của trường tổng hợp Kallahti ở miền đông Helsinki, nhớ lại thời đó hầu hết những giáo viên trung học của mình đều ngồi tại bàn làm việc đọc bài cho các học sinh chép vào tập.
Và vẫn còn những thách thức. Sụp đổ của nền tài chính què quặt của Phần Lan vào đầu những năm 90 đã mang lại những thách thức kinh tế mới cho "nước Châu Âu tự tin và quyết đoán" này, như David Kirby gọi nó như thế trong quyển Lịch sử Phần Lan giản yếu. Đồng thời, những người nhập cư đổ vào nước này, cụm vào trong các dự án nhà ở thu nhập thấp và tạo thêm căng thẳng lên các trường học. Một báo cáo gần đây của Viện Hàn lâm Phần Lan cảnh báo rằng một số trường học ở các thành phố lớn của đất nước đã trở nên lệch lạc rất nhiều về mặt chủng tộc và tầng lớp, dân Phần Lan da trắng chọn các trường học có ít dân nghèo và người nhập cư.
Một vài năm trước đây, Hiệu trưởng trường Kallahti là Timo Heikkinen bắt đầu nhận thấy rằng ngày càng có nhiều bậc cha mẹ Phần Lan giàu có, có lẽ lo lắng về số lượng ngày càng tăng của trẻ em Somali tại Kallahti đã bắt đầu gửi con cái của họ đến một trong hai trường khác gần đó. Để đáp ứng, Heikkinen và giáo viên của mình thiết kế các khóa học mới về khoa học môi trường, tận dụng sự gần gũi của trường rừng. Và một phòng thí nghiệm sinh học mới với công nghệ 3-D (3 chiếu) cho phép học sinh lớn tuổi quan sát máu chảy bên trong cơ thể con người.
Điều đó vẫn chưa bắt kịp, Heikkinen thừa nhận. Sau đó, ông nói thêm:"Nhưng chúng tôi luôn luôn tìm cách để cải thiện."
Nói cách khác, dù phải nhận bất cứ điều gì.
dịch theo Smithsonian.
Tuy nhiên, có một sự vắng mặt dễ thấy về xúc cảm ở người Phần Lan nổi tiếng kín đáo. Họ sẵn sàng để ăn mừng chức vô địch thế giới về khúc côn cầu gần đây của họ, nhưng về điểm PISA điểm thì không quá nhiều. Pasi Sahlberg, một giáo viên toán lí trước đây và bây giờ làm việc ở Bộ Giáo dục và Văn hóa Phần Lan nói "Chúng tôi chuẩn bị cho trẻ em học cách để học chứ không phải học cách để làm một bài kiểm tra. Chúng tôi không quan tâm nhiều tới PISA. Nó không phải là thứ chúng tôi nhắm tới."
Maija Rintola đứng trước lớp học gồm 23 học sinh 7 và 8 tuổi đang trò chuyên vào một ngày cuối tháng tư ở Kirkkojarven Koulu. Một mớ lọn tóc nhiều màu nằm trên mái tóc màu đồng của cô giống như một bộ tóc giả nhuộm màu. Cô giáo viên 20 năm trong nghề này đang cố tìm Vappu trong các giáo viên ban ngày và trẻ em đến trường trong trang phục hỗn loạn để ăn mừng ngày tháng Năm (May Day).
Mặt trời buổi sáng đổ qua mái ngói và toả bóng màu chanh trên các thùng chứa cỏ Phục Sinh cỏ trồng trên các ngưỡng cửa gỗ. Rintola mỉm cười và giơ một bàn tay xoè lên theo một góc nghiêng - "con hươu cao cổ im lặng" thử nghiệm thời gian của cô, đó là dấu hiệu báo để các học sinh giữ im lặng. Nón nhỏ, áo khoác, giày xếp gọn trong ccác chỗ ấm cúng, các đứa trẻ ngọ nguậy bên cạnh các bàn làm việc của chúng với các bàn chân thả, chờ tới lượt để kể lại chuyện của chúng ngoài sân chơi. Chúng vừa trở về sau15 phút của thời gian chơi ngoài trời giữa các bài học thường xuyên. Về sau, Rintola nói "Chơi là quan trọng ở độ tuổi này. Chúng tôi đánh giá cao việc chơi."
Vẫn lắc lư ngọ nguậy không dứt, các học sinh lôi từ bàn làm việc của chúng các túi nhỏ đựng các nút, đậu và các loại thẻ ép số 1 đến 20. Một giáo viên phụ tá đi qua xung quanh dải màu vàng đại diện cho các đơn vị của mười. Tại một tấm bảng điện tử ở phía trước của phòng, Rintola hướng dẫn cho cả lớp học thông suốt các nguyên tắc của cơ số mười. Một cô bé đeo tai mèo trên đầu không có lí do rõ ràng. Một cô khác giữ một con chuột nhồi bông trên bàn của mình để nhắc nhở cô ấy ở nhà. Rintola đi lòng vòng khắp phòng học giúp mỗi học sinh nắm bắt các khái niệm. Những học sinh hoàn thành trước sẽ chơi trò chơi giải "câu đố hạt" cao cấp. Sau 40 phút thì đến giờ ăn trưa nóng trong các quán ăn tự phục vụ theo kiểu ở nhà thờ.
Mỗi ngày giáo viên Phần Lan đến trường ít giờ hơn và dành thời gian trên lớp ít hơn so với giáo viên Mĩ. Giáo viên sử dụng thời gian dư này để xây dựng chương trình đào tạo và đánh giá học sinh của mình. Trẻ em dành rất nhiều thời gian hơn để chơi bên ngoài, ngay cả giữa mùa đông. Bài tập về nhà là tối thiểu. Tuổi bắt buộc bắt đầu đi học là 7 tuổi. Louhivuori cho biết: "Chúng tôi không vội vàng. Trẻ em học tốt hơn chỉ khi chúng đã sẵn sàng. Tại sao lại căng chúng ra chứ? "
Hầu như không nghe có trẻ em bị đói hoặc vô gia cư. Phần Lan cho hưởng ba năm nghỉ thai sản và trợ cấp chăm sóc ban ngày cho các bậc cha mẹ và giáo dục mầm non cho mọi trẻ em 5 tuổi, trong đó trọng tâm là chơi và xã hội hoá. Ngoài ra, nhà nước trợ cấp cho cha mẹ, trả cho họ khoảng 150 euro mỗi tháng cho mỗi đứa trẻ cho đến khi chúng 17 tuổi. 97% trẻ 6-tuổi theo học các trường mầm non công lập, ở đó trẻ em bắt đầu một vài nội dung học tập nào đó. Trường cung cấp thực phẩm, chăm sóc y tế, tư vấn và dịch vụ taxi nếu cần thiết. Học sinh hưởng chăm sóc y tế miễn phí.
Mặc dù vậy, Rintola cho biết đến cuối tháng 8 những học sinh của cô đã vượt xa về trình độ đọc và ngôn ngữ. Khoảng tháng 4, gần như mọi học sinh trong lớp đều đọc được, và hầu hết đều viết được. Những học sinh nam đã được vỗ về vào văn học với các sách như Kapteeni Kalsarin ("Quần lót Thuyền trưởng"). Giáo viên giáo dục đặc biệt của trường hợp tác với Rintola để dạy 5 học sinh có vấn đề về hành vi và học tập khác nhau. Mục tiêu quốc gia trong 5 năm qua là để đưa vào dòng chính tất cả học sinh. Thời gian duy nhất mà học sinh của Rintola rút ra là khi học tiếng Phần Lan như một lớp học ngôn ngữ thứ hai, giảng dạy bởi giáo viên với 30 năm kinh nghiệm và đào tạo sau đại học.
Dù vậy cũng có các ngoại lệ, tuy hiếm. Một bé gái lớp 1 không phải là học sinh cũ của Rintola. Cô bé 7 tuổi này mới từ Thái Lan đến, không nói được một từ Phần Lan. Cô bé học toán liền tức thì trong một "lớp học chuẩn bị" đặc biệt được giảng dạy bởi một chuyên gia học tập đa văn hóa. Lớp học này được thiết kế để giúp trẻ em theo kịp các môn học của mình trong khi còn đang chinh phục ngôn ngữ. Các giáo viên của Kirkkojarvi đã học được cách đối phó với số lượng lớn bất thường các học sinh nhập cư. Thành phố Espoo giúp họ thêm 82.000 euro một năm trong quỹ "phân biệt đối xử tích cực" để chi trả cho những mục như các giáo viên nguồn đặc biệt, nhân viên tư vấn và 6 lớp học có nhu cầu đặc biệt.
Rintola sẽ dạy cũng nhóm học sinh này vào năm tới và có thể trong cả 5 năm tiếp theo, tùy thuộc vào nhu cầu của nhà trường. Rintola, người được Louhivuori tự tay chọn lựa 20 năm trước cho biết "Đó là một hệ thống tốt. Tôi có thể tạo mối liên kết mạnh mẽ với các em. Tôi hiểu chúng là ai." Bên cạnh tiếng Phần Lan, toán học và khoa học, các học sinh lớp 1 còn học âm nhạc, nghệ thuật, thể thao, tôn giáo và thủ công dệt may. Tiếng Anh bắt đầu học ở lớp 3, tiếng Thụy Điển lớp 4. Lớp 5, các em có thêm sinh học, địa lí, lịch sử, vật lí và hóa học.
Mãi cho đến lớp 6, lúc đó và chỉ khi các giáo viên dạy lớp đồng ý tham gia, trẻ em sẽ chọn để dự một kì thi nhiệm ý toàn huyện. Hầu hết đều tham dự, vì tò mò. Kết quả không được công bố. Các nhà giáo dục Phần Lan cảm thấy khó hiểu về niềm đam mê của Hoa Kì với các bài kiểm tra chuẩn hóa. Trong khi lục lọi tủ quần áo của mình tìm kiếm kết quả năm qua, Louhivuori trêu chọc "Người Mĩ đều giống như các biểu đồ thanh, các đồ thị và biểu đồ màu." Ông nói sau khi ông đã tìm thấy các bản báo cáo "Hình như chúng tôi đã làm tốt hơn mức trung bình hai năm trước đây. Chẳng có ý nghĩa gì cả. Chúng tôi biết học sinh rõ hơn các bài kiểm tra này có thể cho chúng tôi biết về chúng."
Tôi đã đến Kirkkojarvi để xem làm thế nào phương pháp tiếp cận Phần Lan có thể áp dụng cho học sinh không theo khuôn mẫu tóc vàng, mắt xanh và Lutheran. Nhưng tôi tự hỏi nếu thành công của Kirkkojarvi trong việc chống lại những điều bất thường có thể là một may mắn. Một số các nhà cải cách bảo thủ to tiếng ở Mĩ đã thấy mệt mỏi với "đám đông Chúng tôi Yêu Phần Lan" hoặc cái gọi là ganh tỵ Phần Lan. Họ lập luận rằng Hoa Kì có không nhiều cái để học hỏi từ một quốc gia chỉ có 5,4 triệu người - 4% trong số đó sinh ở nước ngoài. Tuy nhiên, Phần Lan dường như ở trên một cái gì đó. Láng giềng Na Uy, một quốc gia có kích thước tương tự, ấp ủ các chính sách giáo dục tương tự như Hoa Kì. Nước này sử dụng các kì thi chuẩn hóa và giáo viên không có bằng thạc sĩ. Và cũng giống như Mĩ, điểm PISA của Na Uy cũng chỉ làng nhàng chặng giữa trong phần tốt hơn của một thập kỉ.
Để có được một mẫu thứ hai, tôi hướng về phía đông từ Espoo đến Helsinki và khu lân cận có khó khăn gọi là Siilitie, từ Phần Lan có nghĩa là "đường con Nhím" ("Hedgehog Road") và được biết đến với dự án nhà ở thu nhập thấp lâu đời nhất ở Phần Lan. Ngôi trường cũ hình hộp 50 tuổi nằm trong một khu vực nhiều cây cối, ở một góc cách không xa một trạm tàu điện ngầm với hai bên là các trạm xăng và các cửa hàng tiện ích. Một nửa trong số 200 học sinh từ lớp 1 đến lớp 9 là có khó khăn về học tập. Hầu như tất các các học sinh có khuyết tật nghiêm trọng nhất này được trộn lẫn với các trẻ em giáo dục phổ thông, theo chính sách của Phần Lan.
Các học sinh lớp 1 của một lớp chạy lướt qua giữa các cây thông và cây bạch dương gần đó, trên mỗi cây có treo một chồng thẻ bọc nhựa "toán học ngoài trời" tự làm của giáo viên. Một thẻ ghi "Tìm một cây que dài bằng bàn chân của bạn". Một thẻ khác ghi "Thu thập 50 hòn đá và quả đấu và xếp chúng thành các nhóm mười". Làm việc theo nhóm, các học sinh 7 - 8 tuổi chạy đua để xem làm thế nào chúng có thể nhanh chóng thực hiện nhiệm vụ của mình. Aleksi Gustafsson, có bằng thạc sĩ ở Đại học Helsinki, xây dựng các bài tập này sau khi tham dự một trong nhiều hội thảo miễn phí cho giáo viên. Ông nói "Tôi đã nghiên cứu thấy điều này có ích cho trẻ em như thế nào. Làm việc bên ngoài là điều vui thích đối với trẻ em. Chúng học thực sự với nó."
Chị của Gustafsson, Nana Germeroth, dạy một lớp học chủ yếu là trẻ em có khiếm khuyết trong học tập, trong khi học sinh của Gustafsson không có vấn đề trong học tập hoặc hành vi. Cả hai kết hợp hầu hết các lớp học của họ trong năm nay để kết hợp ý tưởng và khả năng của mình đi cùng với các trình độ khác nhau của học sinh. Germeroth, lớn hơn mười tuổi, nói "Chúng tôi biết nhau rất rõ. Tôi biết Aleksi đang nghĩ những gì."
Nhà trường nhận được 47.000 euro một năm tiền "phân biệt đối xử tích cực" để thuê các phụ tá và giáo viên giáo dục đặc biệt, những người được trả lương cao hơn một chút so với lớp học vì đòi hỏi 6 năm đào tạo đại học và các nhu cầu của công việc. Cứ 7 học sinh ở Siilitie có một giáo viên (hoặc trợ lí).
Trong lớp học khác, hai giáo viên giáo dục đặc biệt đã nẩy ra một loại hợp tác giảng dạy khác . Năm ngoái, Kaisa Summa, một giáo viên với 5 năm kinh nghiệm không thể kiểm soát nổi một nhóm học sinh trai lớp 1. Cô đã nhìn một cách thèm thuồng vào phòng lớp 2 của Paivi Kangasvieri yên tĩnh bên cạnh, tự hỏi đồng nghiệp với tay nghề 25 năm này có bí mật gì có thể chia sẻ cùng cô. Mỗi học sinh có nhiều khả năng trên phạm vi rộng và những nhu cầu đặc biệt. Summa hỏi Kangasvieri liệu họ có thể kết hợp các giờ học thể dục với nhau với hi vọng hành vi tốt có thể sẽ được lây lan. Điều đó cho thấy có hiệu quả. Năm nay, cả hai quyết định hợp nhất 16 giờ một tuần. Kangasvieri., người mô tả chính cô như một "người cha" bình tĩnh và cứng rắn so với sự ấm áp như một người mẹ của Summa cho biết: "Chúng tôi bổ sung cho nhau. Đó là sự hợp tác giảng dạy ở mức tốt nhất của nó".
Hiệu trưởng Arjariita Heikkinen nói với tôi, rằng quận Helsinki nhiều lần cố gắng đóng cửa nhà trường vì các khu vực xung quanh ngày càng có ít trẻ em hơn, chỉ mong có người trong cộng đồng tăng lên mới cứu được nó. Sau rốt, gần 100% học sinh lớp 9 của trường đi vào các trường trung học. Ngay cả nhiều học sinh có khiếm khuyết nghiêm trọng nhất cũng tìm được chỗ trong hệ thống mở rộng của các trường trung học dạy nghề, hệ này thu hút khoảng 43% học sinh trung học Phần Lan, chuẩn bị cho họ làm việc trong các nhà hàng, bệnh viện, các công trường xây dựng và các văn phòng của Phần Lan. Phó hiệu trưởng Anne Roselius nói "Chúng tôi giúp chúng tìm trường trung học đúng với mình. Chúng tôi quan tâm đến những gì sẽ trở thành của họ trong cuộc sống."
Trường học của Phần Lan không phải lúc nào cũng là một điều kinh ngạc. Cho đến cuối những năm 1960, người Phần Lan vẫn còn cố thoát ảnh hưởng của Liên Xô. Hầu hết trẻ em rời khỏi trường công lập sau 6 năm. (Phần còn lại đi đến các trường tư, trường ngữ pháp, trường bình dân, thường có xu hướng ít nghiêm ngặt.) Chỉ những kẻ có đặc quyền hoặc may mắn mới hưởng một nền giáo dục chất lượng.
Cảnh quan thay đổi khi Phần Lan đã bắt đầu cố gắng nặn lại quá khứ đẫm máu gãy đổ của mình thành một tương lai thống nhất. Trãi qua hàng trăm năm, những người yêu độc lập này nằm giữa hai cường quốc đối thủ - chế độ quân chủ Thụy Điển về phía tây và chế đô Sa hoàng Nga về phía đông. Không là người Scandinavia cũng không là người Baltic, người Phần Lan tự hào về nguồn gốc Bắc Âu (Nordic) và một ngôn ngữ độc đáo mà chỉ có họ mới có thể yêu (hoặc phát âm) được. Năm 1809, sau khi đã cai trị khoảng 600 năm người Thụy Điển nhượng Phần Lan lại cho Nga. Sa hoàng tạo ra Lãnh địa Phần Lan (Grand Duchy of Finland), một bán-nhà nước với những quan hệ hiến pháp với đế quốc Nga.
Ông ta đã chuyển thủ đô từ Turku, gần Stockholm, đến Helsinki, gần St Petersburg. Sau khi sa hoàng bị người Bolshevik lật đổ năm 1917, Phần Lan tuyên bố độc lập, đưa đất nước vào cuộc nội chiến. Thêm ba cuộc chiến tranh nữa giữa các năm 1939 và 1945 - hai với Liên Xô, một nước Đức - để lại đất nước này đầy sẹo bởi sự chia rẻ cay đắng và một khoản nợ trừng phạt của Nga. Pasi Sahlberg, Tổng giám đốc trong Bộ Giáo dục và Văn hóa nói "Tuy nhiên, chúng tôi vẵn cố xoay xở cho nền tự do của mình."
Năm 1963, Quốc hội Phần Lan đưa ra quyết định táo bạo chọn giáo dục công như cú đột phá tốt nhất cho việc phục hồi kinh tế của mình. Sahlberg, tác giả cuốn sách sắp ra Bài học của Phần Lan, dự kiến sẽ được phát hành vào tháng Mười, nói "Tôi gọi đó là giấc mơ lớn của giáo dục Phần Lan. Đó đơn giản chỉ là ý tưởng rằng mọi trẻ em sẽ được học ở một trường công rất tốt. Nếu chúng ta muốn tranh đua, chúng ta cần phải giáo dục mọi người. Tất cả đều xuất hiện một nhu cầu để tồn tại."
Nói một cách thực tế - và người Phần Lan không là gì cả nếu không thực tế - quyết định này có nghĩa rằng mục tiêu sẽ không được phép để tiêu tan vào việc kêu gào. Các nhà lập pháp đã vạch ra một kế hoạch có vẻ đơn giản nhưng đã tạo thành nền tảng cho tất cả mọi thứ sẽ đến. Các trường công lập sẽ được tổ chức thành một hệ thống trường tổng hợp, hoặc peruskoulu, cho lứa tuổi từ 7 đến 16. Giáo viên từ tất cả các nơi trên đất nước đóng góp vào cho một chương trình quốc gia, chương trình này đưa ra các hướng dẫn chứ không phải các quy định.
Bên cạnh tiếng Phần Lan và tiếng Thụy Điển (ngôn ngữ chính thức thứ hai của đất nước), trẻ em sẽ học một ngôn ngữ thứ ba (tiếng Anh là một ngôn ngữ yêu thích) thường bắt đầu lúc 9 tuổi. Các nguồn tài nguyên được phân phối đồng đều. Khi các trường học tổng hợp được cải thiện thì theo đó các trường trung học phổ thông (lớp 10 đến 12) cũng được cải thiện. Quyết định quan trọng thứ hai đến vào năm 1979, khi các nhà cải cách yêu cầu mỗi giáo viên phải có bằng thạc sĩ đào tạo trong 5 năm về lí thuyết và thực hành tại một trong tám trường đại học nhà nước - bằng chi phí nhà nước. Từ lúc đó trở đi, giáo viên được hưởng vị thế bình đẳng với các bác sĩ và luật sư. Ứng viên bắt đầu nộp đơn ùn ùn vào chương trình giảng dạy, không phải vì tiền lương rất cao nhưng vì quyền tự chủ và sự tôn trọng làm công việc trở nên hấp dẫn.
Theo Sahlberg, trong năm 2010 có khoảng 6.600 ứng viên tranh giành nhau 660 chỗ đào tạo giảng dạy tiểu học. Vào giữa những năm 1980, một bộ cuối cùng các sáng kiến lay chuyển các lớp học được thoát khỏi các vết tích cuối cùng của các quy định từ trên xuống. Việc kiểm soát các chính sách được chuyển giao cho các hội đồng thành phố. Chương trình giảng dạy quốc gia được sàng lọc thành các hướng dẫn rộng rãi.
Chẳng hạn, mục tiêu quốc gia toán học cho các lớp 1 đến 9 đã được giảm xuống còn 10 trang gọn gàng. Chọn lọc và phân loại trẻ em thành cái gọi là phân nhóm khả năng đã được loại bỏ. Tất cả trẻ em - thông minh hoặc ít thông minh hơn - đã được giảng dạy trong các lớp học tương tự, với rất nhiều sự trợ giúp của giáo viên đặc biệt có sẵn để đảm bảo trẻ em không thực sự sẽ được bỏ lại phía sau. Thanh tra đã đóng cửa vào đầu những năm 90, chuyển tính tinh cậy và thanh tra cho giáo viên và hiệu trưởng. Louhivuori cho biết: "Chúng tôi có động lực riêng để thành công vì chúng tôi yêu công việc của mình. Sáng kiến của chúng tôi đến từ bên trong."
Để chắc chắn, điểm khoa học quốc tế của Phần Lan chỉ mới tăng trong thập kỉ vừa qua. Trong thực tế, những nỗ lực đầu tiên của nước này có thể được gọi là hơi Stalinistic. Các chương trình giảng dạy quốc gia đầu tiên, được phát triển vào đầu những năm 70, nặng 700 trang vô hiệu lực. Timo Heikkinen, người đã bắt đầu giảng dạy trong các trường công lập Phần Lan vào năm 1980 và bây giờ là hiệu trưởng của trường tổng hợp Kallahti ở miền đông Helsinki, nhớ lại thời đó hầu hết những giáo viên trung học của mình đều ngồi tại bàn làm việc đọc bài cho các học sinh chép vào tập.
Và vẫn còn những thách thức. Sụp đổ của nền tài chính què quặt của Phần Lan vào đầu những năm 90 đã mang lại những thách thức kinh tế mới cho "nước Châu Âu tự tin và quyết đoán" này, như David Kirby gọi nó như thế trong quyển Lịch sử Phần Lan giản yếu. Đồng thời, những người nhập cư đổ vào nước này, cụm vào trong các dự án nhà ở thu nhập thấp và tạo thêm căng thẳng lên các trường học. Một báo cáo gần đây của Viện Hàn lâm Phần Lan cảnh báo rằng một số trường học ở các thành phố lớn của đất nước đã trở nên lệch lạc rất nhiều về mặt chủng tộc và tầng lớp, dân Phần Lan da trắng chọn các trường học có ít dân nghèo và người nhập cư.
Một vài năm trước đây, Hiệu trưởng trường Kallahti là Timo Heikkinen bắt đầu nhận thấy rằng ngày càng có nhiều bậc cha mẹ Phần Lan giàu có, có lẽ lo lắng về số lượng ngày càng tăng của trẻ em Somali tại Kallahti đã bắt đầu gửi con cái của họ đến một trong hai trường khác gần đó. Để đáp ứng, Heikkinen và giáo viên của mình thiết kế các khóa học mới về khoa học môi trường, tận dụng sự gần gũi của trường rừng. Và một phòng thí nghiệm sinh học mới với công nghệ 3-D (3 chiếu) cho phép học sinh lớn tuổi quan sát máu chảy bên trong cơ thể con người.
Điều đó vẫn chưa bắt kịp, Heikkinen thừa nhận. Sau đó, ông nói thêm:"Nhưng chúng tôi luôn luôn tìm cách để cải thiện."
Nói cách khác, dù phải nhận bất cứ điều gì.
dịch theo Smithsonian.
