Nhạc cổ điển: Giao thoa giữa lãng mạn và trữ tình

Nhạc cổ điển: Giao thoa giữa lãng mạn và trữ tình

Sưu Tầm

"Một thế kỷ là 100 năm, nhưng dường như thế kỷ 19 quá chật hẹp, không thể chứa hết tên tuổi các nghệ sĩ thiên tài trong hội họa, âm nhạc, kiến trúc và các lĩnh vực khác. Có thể nói, mỗi một thập kỷ lại xuất hiện một nhạc sĩ lỗi lạc. Chính vào nửa cuối thế kỷ đáng ghi nhớ này là giai đoạn giao thoa giữa chủ nghĩa lãng mạn và chủ nghĩa trữ tình trong nền âm nhạc cổ điển thế giới. Không thể sắp xếp tên tuổi các nhạc sĩ theo trình tự thời gian, cũng như phát sáng tài năng hoặc những cống hiến cho kho tàng âm nhạc nhân loại. Các trường phái âm nhạc ở mỗi nước đều mang dấu ấn riêng biệt và đặc sắc cùng hợp lưu vào biển cả âm nhạc thế giới."

Richard Wagner, người Đức, là một con người cách mạng, một nhạc sĩ thiên tài đầy sức quyến rũ, nhưng cũng rất ích kỷ và kiêu ngạo. Các tác phẩm của ông là sự hòa hợp của chất thơ, chất nhạc và chất sân khấu. Bước khởi đầu của ông rất gian nan, khốn khó và không được đánh giá đúng tài năng. Từ 1939 - 1842, ông sống ở Paris, để có tiền trở về Đức, ông buộc phải bán bản thảo opera "Con tàu ma" (The Flying Dutchman). Danh tiếng của ông vang dội ở Dresden với các tác phẩm "Rienzie", "Con tàu ma", "Tannhäuser". Năm 1864, vua Lui II xứ Bavaria mời Wagner quay trở lại Thụy Sĩ để hoàn thành tổ khúc "Kịch bốn bộ". Ông sống với Cosima, con gái của Lizst. Đến gần cuối đời ông mới thực hiện được ước mơ của mình: nhà hát ông dự kiến được xây dựng trên đồi Xanhter ở Beyruth. Một nhà hát có có cấu trúc âm học đặc biệt rất thích hợp để biểu diễn các tác phẩm của riêng ông. Tổ hợp "Chiếc vòng của Nibelunghen" là một hệ thống tác phẩm bi kịch của Wagner, thể hiện những tư tưởng âm nhạc và triết học gồm có 4 opera..

Nền opera Pháp xuất hiện có phần muộn mằn hơn. Halévy, Ober và Meyerbeer là những người có công đầu tiên. Triều đại Napoleon III đã khiến cho âm nhạc của họ được lưu truyền mãi mãi. Charles Gounod là người chấn hưng nền opera Pháp. Sự êm dịu trong giai điệu phản ánh trạng thái yên tĩnh của thời đại ông, khi đó là Đế chế thứ hai. Ở tuổi 41, lần đầu tiên ông công diễn vở opera "Faust" là một kỳ công thực sự. Âm nhạc minh bạch của Gounod sau này ảnh hưởng lớn tới các nhạc sĩ Debussy, Fauré và Massenet, mãi mãi là âm nhạc hết sức đại chúng. Năm 18 tuổi, George Bizet, nhà soạn nhạc trẻ đã giành được giải thưởng Roma. Năm 1863, ông cho công diễn vở opera "Những người thợ mò ngọc trai" và năm 1866 là "Cô gái xinh đẹp xứ Pec" nhưng không mấy thành công. Kiệt tác "Carmen" của ông được trình diễn ở Nhà hát ca hài kịch Paris năm 1975, chất lượng opera không phải đã được công nhận ngay. Trong khi đó, Nietzsche, nhà triết học và là bạn Wagner đánh giá: "Tác phẩm giống như một sự sáng tạo thuần khiết của thiên tài". Choáng váng trước sự đón nhận đó, Bizet vốn bị bệnh đau tim đột ngột qua đời ba tháng sau khi Carmen được công diễn lần đầu.

Âm nhạc Pháp âm thầm đi tìm bản sắc dân tộc của mình với bốn nhà soạn nhạc tiên phong. Nhà soạn nhạc Saint-Saëns nói: "Tôi sáng tác nhạc giống như cây táo sinh ra quả vậy". Ông viết 5 concerto cho violon, 3 giao hưởng, nhạc thính phòng và đặc biệt là 4 giao hưởng thơ. Ông còn tỏ rõ tài năng của một hoạ sĩ trong một tổ khúc gồm 14 khúc nhạc "Lễ hội hóa trang loài vật". Với tư cách chủ tịch Hội âm nhạc dân tộc, ông luôn luôn bênh vực cho sự minh bạch của logic và lý trí. Ông là nhạc sĩ thuộc phái Thi đàn của âm nhạc Pháp. Saint-Saëns viết một bộ 15 tác phẩm cho sân khấu, nổi nhất là vở "Samson và Dalida". Trước khi mất năm 1921, Saint-Saëns còn viết bản nhạc đầu tiên cho phim câm trên đàn piano.

Chủ nghĩa lãng mạn không chết khi thế kỷ 19 kết thúc. Jules Massenet (1842 - 1912) với các opera "Manon"và "Werther" đã quay về các chủ đề muôn thuở. Thời gian đó, ở kinh thành Viên, người ta nhảy valse, một dòng xoáy âm nhạc thực sự làm cho 50.000 người phải xoay tròn như gió lốc buổi tối trong các gian phòng lớn sáng rực. Kinh thành Viên bị mê hoặc bởi dòng nhạc valse của gia đình Strauss với ba người con trai đều nổi tiếng như nhau. Nhạc valse trở thành âm nhạc bác học. Johann Strauss, người con thứ ba, niềm vinh quang của cả gia đình là một nhà soạn nhạc kiệt xuất. Ông đã phát triển và làm cho nhạc valse phong phú lên rất nhiều. Chính nhờ ông mà người ta được thưởng thức bản "Danube blue" (Đanuyp xanh) nổi tiếng nhất của thành Viên. Johann II để lại cho nhân loại trên 500 bản valse, polka, cardi và golop.

Tại trung tâm châu Âu cổ kính, nước Séc chịu ảnh hưởng sâu sắc của Liszt và Wagner. Bedrich Smetana (1824 -1884) là người đầu tiên khám phá ra "kho báu" âm nhạc dân tộc Séc. Ông là người giàu lòng yêu nước trong âm nhạc lẫn ngoài đời. Tổ khúc giao hưởng "Tổ quốc tôi" và vở opera "Vị hôn thê bị mua chuộc" (The Bartered Bride) đều thấm đượm chất nhạc dân gian xứ Bohemia và tâm hồn đất nước. Antonin Dvorák (1841 - 1904) là sứ giả của nền âm nhạc Séc trên khắp thế giới. Năm 32 tuổi, thành công đến với ông qua thái độ khâm phục của nhạc sĩ Brahms trước các "Ca khúc xứ Movari" của ông. Ông được bổ nhiệm làm giám đốc Nhạc viện New York. Tai đây, ông cho ra đời bản giao hưởng "Thế giới mới" (From the New World). Một sự pha trộn tài tình giữa âm nhạc da đen, nhạc Á Đông và dòng nhạc Slave. Ông còn viết 8 giao hưởng, một concerto tuyệt vời cho violoncelle, rất nhiều nhạc tôn giáo và các phẩm trữ tình.

Kể từ thời Piotr Đại đế (1672 - 1725), âm nhạc Nga chịu ảnh hưởng nặng nề của các loại nhạc "nhập khẩu" từ phương Tây làm thui chột sức sáng tạo của âm nhạc Nga. Mikhail Glinka (1804 - 1857) sinh trong một gia đình quý tộc giàu có, ham thích du ngoạn. Đặc biệt ông rất thích đến Pháp, nơi có nghệ thuật nấu ăn sành sỏi và những lâu đài cổ kính bên bờ sông Loire. Khúc ouverture cho vở opera "Cuộc đời Sa hoàng" (A Life for the Tsar) lấy từ tiểu thuyết của đại văn hào Puskin là bức tranh toàn cảnh của các ca khúc và vũ điệu Nga. Glinka tạo nên niềm hứng khởi cho các nhạc sĩ Nga.

Piotr Il'yich Tchaikovsky nổi tiếng nhất trong các nhà soạn nhạc Nga thế kỷ 19 (1840 - 1893). Những tác phẩm giàu cảm xúc, thấm đậm tâm hồn Nga thể hiện một tâm hồn tinh tế và nhạy cảm. Là một người tiếp thu văn học Pháp, chính ông đã châu Âu hóa âm nhạc Nga, kết hợp những chuẩn mực nhạc cổ điển với tình cảm Slave sôi động. Ông đặc biệt xuất sắc trong các vở ballet: "Hồ thiên nga", "Người đẹp ngủ trong rừng". Thế nhưng thành công và danh tiếng không mang đến hạnh phúc. Định mệnh luôn đè nặng trên vai Tchaikovsky. Điều này thể hiện rõ nhất trong 3 bản giao hưởng, trong số 6 bản cuối cùng. Tuyệt vọng vì cuộc hôn nhân thất bại, ông đầm mình xuống sông, định làm cho mình viêm phổi mà chết. Song chẳng có chuyện gì xảy ra. Những câu chuyện vỡ mộng và bi thảm trong các vở opera "Eugene Onegin", "Con đầm bích"
(The Queen of Spades) thể hiện nỗi đau thương trong tâm hồn Tchaikovsky.

Sự pha trộn các trường phái nhạc dân tộc không hề làm mai một các truyền thống của Beethoven, Brahms, Mahler (trường phái Đức phát triển rực rỡ). Năm 1853, Brahms 20 tuổi, ông rời quê hương Hamburg đi chu du với một nghệ sĩ violon nổi tiếng người Digan. Ông là nhà soạn nhạc được Schumann "phát hiện" khi đưa tên ông lên tạp chí: "và Brahms đã đến với một dòng máu mới". Sau khi Shumann qua đời, Brahms phản đối chủ nghĩa xã hội phóng túng. Ông thể hiện cảm hứng bốc lửa trong những hình thức mạnh mẽ nhưng vẫn mang những nét truyền thống dân tộc. Ông là một người tài năng, nghị lực và cô độc. Cô đơn nhưng không chán đời. Ông yêu trẻ con, kiếm sống như một nhạc sĩ chuyên nghiệp. Thất vọng với ý định trở thành nhạc trưởng ở Hamburg, ông đến Vienna và sống ở đó suốt đời. Thành công đối với ông khi viết "Khúc tưởng niệm Đức" (A German Requiem) (1868) để tưởng niệm Schumann. Ông viết 4 giao hưởng, 2 concerto cho piano, 1 concerto cho violon, 1 giao hưởng thính phòng và 200 bản lider. Các giao hưởng của ông thể hiện sự xung đột tư tưởng, ca khúc chứa đựng những tâm tư thầm kín.

Cuối thế kỷ 19, trường phái dân tộc chủ nghĩa trong âm nhạc Pháp có phần giảm bớt. Nhạc sĩ Emanuen Sabrie (?) là người theo trường phái Wagner nhưng âm nhạc mang tính hài hước. Sự pha trộn những tính cách khác nhau thường để lại dấu ấn trong các tác phẩm của ông. Nét nhạc của Sabrie viết cho các nhạc cụ rất phóng túng, rực rỡ và đầy dí dỏm. Bản "Expanha" là một tác phẩm viết theo phong cách ấn tượng. Đây chính là dấu hiệu báo trước sự tuôn trào mạnh mẽ của trường phái âm nhạc Pháp, với những tên tuổi sáng chói như Morit, Debussy.

Vậy là nền âm nhạc cổ điển thế giới đã khép lại thế kỷ 19 đầy huy hoàng và bước sang thế kỷ mới với tất cả sự phong phú, đa dạng và không kém phần phức tạp...
 

Tra cứu điểm thi

Phần mềm mới

Quảng cáo

11223344550983550000
Top